Nakaarten van Hetty Noorman-Hogenhout (1927-2010)
Op vrijdag 3 mei 2019 is een bronzen beeld van de in 2010 overleden Loosdrechtse beeldhouwster Hetty Noorman door de burgemeester van Wijdemeren F. Ossel en de zoon van de kunstenares, O. Noorman, officieel onthuld.
Het beeld getiteld Nakaarten stelt de samenkomst voor van dorpsbewoners op en naast een bankje. Uit de voorstelling van dit prachtige kunstwerk blijkt samenhang en verbintenis. Dat kunst verbindt bewijst niet alleen de afbeelding van het beeld zelf. Het bleek ook uit de samenstelling van de aanwezigen tijdens de onthulling.
Het beeld is geplaatst in dialoog tussen de Stichting Kunstbezit ’s-Graveland met inwoners, Vereniging Natuurmonumenten als eigenaar van de grond en de gemeente die culturele organisaties subsidieert en de plaatsing van dit beeld via vergunningverlening mogelijk maakte. De omwonenden vervullen zelfs een rol in het onderhoud van deze picknickplaats als rustpunt in onze drukke samenleving. Kunst verbindt mensen in een dorp, in een samenleving.
De plaatsing van het beeld van Hetty Noorman is een uitstekend voorbeeld van hoe inwoners en maatschappelijke organisaties zich actief inzetten voor de cultuur in hun leefomgeving. Dit sluit aan bij de bedoeling van de vorig jaar door de gemeenteraad vastgestelde Cultuurnota Wijdemeren 2018-2021.
Naast de artistieke waarde van de creatie van Hetty Noorman gaat het volgens eigentijdse opvattingen vooral ook om wat kunst bijdraagt aan de samenleving.
Wie is deze kunstenares eigenlijk?
Hetty Noorman volgde haar opleiding aan de Kunstnijverheidsschool te Amsterdam en de vrije Academie te Laren. Veel van haar werk is geplaatst bij openbare gebouwen in onder andere Hilversum, Nigtevecht, Oud-Loosdrecht en Woerden. Haar onderwerpen zijn meestal mensen of dieren. In Hilversum is het beeld “Twee minuten stilte” een door haar ontworpen herdenkingsmonument voor de Tweede Wereldoorlog op de Noorderbegraafplaats. Verder staat van haar hand in de NHL Stenden Hogeschool in Leeuwarden een buste van Hans Wiegel.
Het beeld Nakaarten is afkomstig uit een particuliere bedrijfscollectie van Alliander N.V. (werkzaam in de energievoorziening) te Leeuwarden. Via tussenkomst van QKunst te Utrecht is het beeld aan de Stichting Kunstbezit ’s-Graveland geschonken.
Wij als stichtingsbestuur zijn blij dat het beeld van Hetty Noorman is thuisgebracht naar Wijdemeren!
Henri Spijkerman,
Voorzitter Stichting Kunstbezit ’s-Graveland
Aangekocht door de Stichting Kunstbezit ’s-Graveland in 2019
Kunstenaar: | Ernst Leijden (1892-1969) |
Titel: | Het Schildershuis c.q. atelier “de Hooge Wilgen” te Loosdrecht in de winter |
Jaar: | Omstreeks 1925 |
Formaat: | 63 x 90 cm (h x br) |
Lijst: | Imposante massieve gestoken houten lijst |
Controverse – update januari 2020
Naar aanleiding van een reactie in de Gooi en Eemlander (maart 2019) waarin wordt beweerd dat de echtheid van dit schilderij dubieus is, is er door de Stichting een onderzoek gestart. Naar aanleiding van het onderzoeksrapport is De Stichting Kunstbezit ’s-Graveland tot de conclusie gekomen dat er geen reden is om aan te nemen dat dit schilderij een vervalsing is.
Afbeelding schilderij
De winterse afbeelding betreft het atelier aan huis van kunstschilder Ernst Leijden (1892-1969) genaamd ‘de Hooge wilgen’ op het schiereiland in de bocht van de Nieuw-Loosdrechtsedijk naar ’t Breukeleveense Meentje te Loosdrecht. De naam ‘Het Schildershuis’ is in Loosdrecht een veelgebruikte andere benaming voor zijn atelier. Het schilderij is voorlopig tijdens openingstijden te bezichtigen in de openbaar toegankelijke centrale hal van het gemeentehuis van Wijdemeren aan de Rading 1, (1231 KB) te Loosdrecht, en wel bij de wachtruimte van de balies Burgerzaken.
Wie was Ernst Leijden?
Oskar Moritz ‘Ernst’ Leijden doorliep de kunstacademies van Rotterdam, Brussel, Berlijn en Londen. Na zijn dood raakte hij in de vergetelheid. Toch hangen zijn werken in de collecties van tal van bekende musea in zowel binnen- als buitenland. Zijn werken zijn te zien in het Stedelijk Museum te Amsterdam, Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, het Gemeentemuseum Den Haag, evenals in het Musée d’Art Moderne in Parijs, de Tate Gallery in Londen en het Guggenheim Museum in New York. Ernst Leijden was namelijk zeer reis belust en heeft op talloze plaatsen in het buitenland gewoond én gewerkt.
De Loosdrechtse periode
Naast de omgeving van Kortenhoef vormden ook de Loosdrechtse plassen voor kunstenaars aan het begin van de twintigste eeuw een inspiratiebron. In de zomer van 1922 koos Ernst Leijden voor Loosdrecht als nieuwe werkomgeving. Hij kwam zojuist uit Urk, waar hij het harde vissersbestaan op het schilderdoek had vastgelegd. Urk was nog een eiland in de Zuiderzee en kende een geïsoleerde ligging.
Ernst Leijden bouwde in Loosdrecht een woonhuis-atelier. Hiervoor schakelde hij twee jonge, veelbelovende architecten in: A. Eibink (1893-1975) en J.A. Snellebrand (1891-1963). Deze architecten hadden een samenwerkingsverband. Zij beschikten over enige naamsbekendheid door hun ontwerp voor de bouw van een kerk in de Amsterdamse Schoolstijl in Elshout. ‘Zijn Rijk’, Ernst Leijden noemde het zelf ‘de Hooge Wilgen’, stond half op het land en half op het water. Door de locatie van het woonhuis-atelier stond hij voortaan bekend als de ‘nieuwe heer van Muijeveld’.
Hier in dit atelier kwam ook de bekende kunstenaar en zijn vriend Jan Sluijters (1881-1957) regelmatig op bezoek om te schilderen. Beide kunstenaars maakten stillevens op groot formaat die overigens verdraaid veel op elkaar leken. Het ‘stilleven’ genre, vooral met bloemen, speelde in de Loosdrechtse periode een belangrijke rol. Er is ook wel beweerd dat bloemstukken van Ernst Leijden verwantschap vertoonden met de doeken van Vincent van Gogh. Of Ernst Leijden contact had met bekende tijdgenoten in Loosdrecht als Cornelis Vreedenburch en Dirk Smorenberg is helaas niet bekend.
Zijn buitenlandse periode
Zijn Loosdrechtse periode vond met de nodige onderbrekingen voor buitenlandse reizen plaats. Van 1931 tot 1935 verbleef Ernst Leijden met zijn tweede echtgenote – een Duitse kunstenares – vooral in Portugal. Hierna volgde onmiddellijk een kortstondig verblijf in het Parijse Montparnasse. Al eerder, in 1923 na de ontvangst van de Koninklijke Subsidie, had hij in Parijs vertoefd en was hij hier met Piet Mondriaan in contact gekomen. Parijs werd weer ingeruild voor die andere Europese wereldstad Londen. Nog in het zelfde jaar van zijn vertrek uit Parijs (1935) verwoestte een brand zijn Londense atelier en gingen schilderijen van hem verloren. Tot overmaat van ramp overkwam hem dit nog een tweede maal. Een deel van zijn oeuvre had hij opgeslagen in de Finse ambassade in Londen. Het gebouw werd echter in september 1940 getroffen door een bombardement van de Luftwaffe.
Ernst Leijden vluchtte eind 1939 samen met zijn vrouw naar de U.S.A., waar hij zijn internationale carrière voortzette. In Amerika werd Ernst Leijden artistiek wereldburger en maakte hij deel uit van de Avant-garde. Onder zijn vrienden hoorden beroemde kunstenaars als Dali, Chagall en Rivera.
Ook de vermoedelijke herkomst van het schilderij, die naar de schilder Adriaan Lubbers verwijst, is met Amerika verbonden. Enkele aantekeningen op de achterzijde van het spieraam van het schilderij maken namelijk duidelijk dat ook Lubbers in Amerika werkzaam was.
Henri Spijkerman, voorzitter Stichting Kunstbezit ‘s-Graveland
Zie voor meer informatie over Ernst Leijden:
Drs. D. Adelaar, Ernst Leijden 1892-1969, (Haarlem 1999)
Drs. D. Adelaar, Ernst Leijden, ‘heer van Muijeveld’, in het tijdschrift van de Historische Kring Loosdrecht, 32e jrg. nummer 150, winter 2005, pp. 125-133
B. de Ligt, Loosdrechts poezie album (XXII), ‘De Hoge Wilgen bij Loosdrecht’, in het tijdschrift van de Historische Kring Loosdrecht, 32e jrg. nummer 150, winter 2005, pp. 134-136